Spis treści
Czerniak to nowotwór wywodzący się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych wytwarzających oraz zawierających melaninę, które mogą ulec złośliwej przemianie.
Czerniak najczęściej pojawia się na skórze, lecz u niektórych pacjentach występuje również w siatkówce oka, na błonach śluzowych jamy ustnej czy w odbytnicy.
Czerniak – czynniki ryzyka
- średni wiek; w Europie obserwuje się średnio 10 zachorowań na 100 000 mieszkańców. Na chorobę tę częściej zapadają kobiety, lecz jej przebieg jest cięższy u mężczyzn,
- stałe drażnienie i urazy skóry,
- długotrwała ekspozycja na słońce,
- jasna karnacja,
- wrodzone znamiona barwnikowe i dysplastyczne
Objawy czerniaka
Czerniaki zwykle rozwijają się ze znamion barwnikowych – płaskich, złośliwych plam soczewicowatych, które najczęściej występują na twarzy. Najgroźniejsze z nich są te silnie wybarwione, całkiem płaskie lub lekko uwypuklone, pozbawione włosów.
Kontrola to podstawa!
Czerniak jest nowotworem, który z trudnością poddaje się skutecznemu leczeniu. W związku z tym, kluczową rolę w walce z nim odgrywa profilaktyka oraz wczesne rozpoznanie choroby. Najlepiej rokują czerniaki wywodzące się z plam soczewicowatych i powierzchniowo szerzące się, najgorzej – bezbarwnikowe, guzkowe i rozwijające się podczas ciąży i połogu.
Zaniepokoić powinny nas zmiany pojawiające się na już istniejących znamionach – ich powiększenie się, zmiana kształtu, granic lub zabarwienia, świąd oraz pieczenie. Groźne okazać mogą się także znamiona, które pojawiły się na skórze niezmienionej i są asymetryczne, mają nieostre granice lub różne zabarwienie oraz czerwoną obwódkę.
Każde niepokojące nas znamię należy pokazać lekarzowi, który obejrzy je przy pomocy diaskopu lub skieruje do chirurga, który usunie znamię i podda je badaniu histopatologicznemu.
Profilaktyka
Kluczową rolę odgrywa tutaj rozsądne korzystnie ze słońca. Bezwzględny zakaz opalania się mają osoby o jasnej karnacji, dużej ilości znamion lub ze znamionami dysplastycznymi. Osoby z grupy ryzyka, przed każdym spacerem powinny nakładać preparaty zawierające filtry o wysokim stopniu ochrony przed promieniowaniem UVA i UVB.
Leczenie czerniaka
Zwykle jest ono wieloetapowe. Pierwszym z nich jest leczenie chirurgiczne polegające na radykalnym wycięciu nowotworu razem z marginesem zdrowej skóry o szerokości 1 centymetra (dla czerniaka o grubości do 2 milimetrów). Gdy grubość naciekania jest większa, usuwa się 2-3 centymetry zdrowej skóry. Chirurg musi również usunąć powięź powierzchniową, by mieć pewność, że nie pozostały w niej komórki nowotworowe. Na koniec, zamyka się powstałą ranę.
Inne metody leczenia to:
- izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna – stosuje się ją wówczas, gdy doszło do przerzutów w odległości powyżej 2 centymetrów od brzegu guza pierwotnego. Taka terapia polega na podawaniu choremu dużych dawek leków przeciwnowotworowych do kończyny.
- radioterapia – wykorzystuje się ją w sytuacji, gdy chory nie może lub nie chce zostać poddany operacji albo jako leczenie miejscowe, gdy nie ma możliwości przeprowadzenia radykalnej operacji.
