O chorobie wysokościowej na masową skalę zaczęto mówić za sprawą dramatu himalaisty Tomasza Mackiewicza, który zginął pod szczytem Nanga Parbat. Na czym polega i jak można ją leczyć?
Choroba wysokościowa jest potencjalnie śmiertelnym w skutkach zestawem jednostek chorobowych, które stanowią bezpośrednią konsekwencję przebywania na dużej wysokości oraz związanego z tym niedotlenienia organizmu. Składają się na nią: ostra choroba wysokościowa, wysokościowy obrzęk płuc oraz wysokościowy obrzęk mózgu. Najczęściej zapadają na nią osoby wspinające się na najwyższe góry świata, jak Andy czy Himalaje. Jej łagodniejsze postacie zdarzają się jednak także na mniejszych wysokościach.
Przyczyny choroby wysokościowej
Bezpośrednia przyczyna choroby wysokościowej to spadek ciśnienia związany ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Im wyżej się wspinamy, tym powietrze staje się bardziej rozrzedzone, a ciśnienie parcjalnego tłumu w atmosferze – niższe. Prowadzi to do spadku ciśnienia parcjalnego tlenu w pęcherzyku płucnym, a w konsekwencji – obniżenia ilości tlenu trafiającego do krwiobiegu i poszczególnych komórek ciała.
Ważną rolę odgrywa tutaj nie tylko wysokość nad poziomem morza, lecz także tempo, w jakim szczyt jest zdobywany (chodzi tutaj o szybkość nabierania wysokości liczoną w metrach nad poziomem morza.
Od jakiej wysokości może zacząć się pojawiać choroba wysokościowa?
W sporadycznych i wyjątkowych przypadkach, łagodna postać choroby wysokościowej może się pojawić już po przekroczeniu wysokości 1500 metrów kwadratowych. Powyżej 2000 m.n.p.m. możemy zacząć mówić o stałym niedotlenieniu komórek organizmu, mogącym wywoływać lekkie objawy opisywanej dolegliwości. Powyżej 3500 metrów powietrze staje się na tyle rozrzedzone, że dłuższe przebywanie na takiej wysokości może się skończyć obrzękiem płuc lub mózgu. Za ekstremalne uważa się natomiast wysokości powyżej 5500 m.n.p.m.
Jednostki chorobowe wchodzące w skład choroby wysokościowej
- ostra choroba wysokościowa – objawia się ona poczuciem skrajnego osłabienia, nudnościami, zawrotami głowy oraz bezsennością. Pojawić może się po około 3 godzinach od osiągnięcia wysokości, która okaże się nieakceptowalna dla danego organizmu. Przykre dolegliwości ustępują po około 3-7 dniach.
- wysokościowy obrzęk płuc – najprawdopodobniej stanowi on wynik skurczy naczyń płucnych w odpowiedzi na niedotlenienie. Objawia się on dusznością spoczynkową, uczuciem kłucia w klatce piersiowej, osłabioną wydolnością organizmu, kaszlem oraz przyspieszeniem akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę.
- wysokościowy obrzęk mózgu – objawia się on poprzez – halucynacje, omamy, zaburzenia świadomości, zaburzenia koordynacji ruchowej, paraliż funkcji oddechowych, napady padaczkowe oraz śpiączkę.
Leczenie choroby wysokościowej
Podstawą leczenia choroby wysokościowej jest zejście lub sprowadzenie na niższą wysokość – jedynie wówczas nasz organizm będzie miał możliwość autoregeneracji. Niezbędne jest tutaj także podanie tlenu i stosownych środków farmakologicznych. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się równie zastosowanie komory lub torby hiperbarycznej.
Zapobieganie chorobie wysokościowej
- zdobywanie wysokości w nie za wysokim tempie
- aklimatyzacja na kolejnych etapach w przypadku bardziej zaawansowanych wypraw
- nie przeforsowywanie organizmu
